Fitxategiak deskargatzeko erregistroa beharrezkoa da. Sartu Erabilera kopurua: 848
Aurkibidea
Aurkezpena XV
1. unitatea 1
Organismoaren egitura
hierarkikoa aztertzea
1.1. Izaki biziduna eta haren sailkapena . . . . . 2
1.2. Birusak, biroideak, birusoideak, prioiak eta
bestelakoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2.1. Birusak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2.2. Biroideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2.3. Birusoideak edo satelite-birusak . . 8
1.2.4. Prioiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.2.5. Beste erreplikazio modu batzuk . . 8
1.3. Bizitzarako oinarrizko funtzioak . . . . . . . . 9
1.4. Materiaren antolaketa-mailak . . . . . . . . . 9
1.4.1. Maila abiotikoa . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.4.2. Maila biotikoa . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2. unitatea 15
Zitologia
2.1. Kontzeptu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2.2. Zelula prokariotoak
eta eukariotoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2.2.1. Zelula prokariotoak . . . . . . . . . . . . 16
2.2.2. Zelula eukariotoak . . . . . . . . . . . . . 17
2.3. Animalia-zelulen
propietate fisiologikoak . . . . . . . . . . . . . 18
2.4. Animalia-zelulen
propietate biokimikoak . . . . . . . . . . . . . . 19
2.4.1. Proteinak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2.4.2. Azido nukleikoak . . . . . . . . . . . . . . 21
2.4.3. Gluzidoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.4.4. Lipidoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.5. Forma zelularrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.6. Zelularen egitura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.6.1. Mintz plasmatikoa . . . . . . . . . . . . . 25
2.6.2. Zitoplasma eta organuluak . . . . . . 28
2.6.3. Zelula-nukleoa . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.7. Zelularen hazkundea, ugalketa eta heriotza . 31
2.7.1. Zelulen hazkundea eta ugalketa . . 32
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3. unitatea 43
Histologia
3.1. Histologia eta ehun motak . . . . . . . . . . . 44
3.2 Ehunen jatorria eta garapena . . . . . . . . . 44
3.3 Ehun epiteliala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3.3.1. Zelula epitelialen
ezaugarri orokor komunak . . . . . . 45
3.3.2. Epitelioen sailkapena . . . . . . . . . . 46
3.3.3. Guruinen sailkapena . . . . . . . . . . . 48
3.3.4. Zelula-diferentziazioa . . . . . . . . . . 50
3.4 Ehun konektiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3.4.1. Ehun konektiboko
zelulen sailkapena . . . . . . . . . . . . . 50
3.4.2. Ehun konektibo motak . . . . . . . . . 51
3.4.3. Ehun eskeletikoa:
ehun kartilaginosoa . . . . . . . . . . . . 52
3.4.4. Ehun eskeletikoa:
hezur-ehuna . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3.4.5. Ehun adiposoa . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.4.6. Ehun hematopoietikoa . . . . . . . . . 58
3.5. Nerbio-ehuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
3.5.1. Nerbio-zelulak
edo neuronak . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.5.2. Zelula glialak edo neurogliak . . . . 70
3.6. Muskulu-ehuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
4. unitatea 79
Organismoaren sistemak eta aparatuak (I)
4.1. Organismoaren
sistemen eta aparatuen sailkapena . . . . . 80
4.2. Elikadurarekin lotutako
sistemak eta aparatuak . . . . . . . . . . . . . . 81
4.2.1. Zirkulazio-sistema . . . . . . . . . . . . . 81
4.2.2. Arnas sistema . . . . . . . . . . . . . . . . 86
4.2.3. Digestio-aparatua . . . . . . . . . . . . . 88
4.2.4. Gernu-aparatua eta
bestelako iraizte-prozesu batzuk . . 91
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5. unitatea 101
Organismoaren sistemak eta aparatuak (II).
Gorputzaren topografia
5.1. Kontzeptu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . 102
5.2. Erlazio-sistemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
5.2.1. Nerbio-sistema . . . . . . . . . . . . . . . 102
5.2.2. Zentzumen-sistema . . . . . . . . . . . . 110
5.2.3. Lokomozio-sistema . . . . . . . . . . . . 114
5.2.4. Sistema endokrinoa . . . . . . . . . . . 116
5.3. Ugaltze-aparatua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
5.3.1. Emakumearen ugaltze-aparatua . . 122
5.3.2. Gizonezkoen ugaltze-aparatua . . . 123
5.4 Gorputzaren topografia . . . . . . . . . . . . . . 123
5.4.1. Gorputzeko erregioak . . . . . . . . . . 124
5.4.2. Posizio anatomikoa . . . . . . . . . . . . 124
5.4.3. Plano anatomikoak . . . . . . . . . . . . 125
5.4.4. Erreferentzia-lerroak
eta -puntuak . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
5.4.5. Terminologia osagarria . . . . . . . . . 126
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
6. unitatea 133
Gaixotasunen garapen-prozesua
6.1. Kontzeptu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . 134
6.2. Prozesu patologikoa . . . . . . . . . . . . . . . . 134
6.2.1. Gaixotasunen sailkapena . . . . . . . 135
6.3. Zelularen funtzioaren eta egitura arruntaren
alterazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
6.4. Semiologia eta semioteknia . . . . . . . . . . 138
6.5. Gaixotasunaren faseak eta bilakaera.
Konplikazioak eta intzidentziak . . . . . . . . 138
6.5.1. Gaixotasunaren faseak
eta bilakaera . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
6.5.2. Konplikazioak eta intzidentziak . 140
6.6. Gaixotasunaren klinika . . . . . . . . . . . . . . 141
6.6.1. Historia klinikoa . . . . . . . . . . . . . . . 141
izenburua)
6.6.2. Balorazio klinikoa . . . . . . . . . . . . . 142
6.7. Prozedura diagnostikoak . . . . . . . . . . . . . 143
6.7.1. Diagnostiko motak 143
6.7.2. Proba osagarriak . . . . . . . . . . . . . .144
6.8. Baliabide terapeutikoak . . . . . . . . . . . . . 146
6.8.1. Bizi-estiloak . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
6.8.2. Prebentzio-medikuntza . . . . . . . . . 148
6.8.3. Farmakoak eta
medikamentuak . . . . . . . . . . . . . . 148
6.8.4. BIoteknologia . . . . . . . . . . . . . . . . 149
6.8.5. Terapia naturalak . . . . . . . . . . . . . . 150
6.8.6. Tratamendu kirurgikoak . . . . . . . . 151
6.8.7. Organoen transplantea . . . . . . . . . 152
6.9. Terminologia klinikoa . . . . . . . . . . . . . . . 154
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
7. unitatea 161
Immunitate-sistemako nahasmenduak
7.1. Immunologiaren hastapenak . . . . . . . . . 162
7.2. Berezko immunitatea eta hartutako
immunitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
7.2.1. Berezko immunitatea edo naturala 164
7.2.2. Hartutako immunitatea edo
moldaerazko immunitatea . . . . . . . 166
7.3. Antigorputzak eta immunoglobulinak . . 168
7.4. Immunitate-sistemako zelulak . . . . . . . . . 170
7.5. Zitokinak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
7.6. Konplementuaren sistema
eta beste hainbat proteina . . . . . . . . . . . 172
7.6.1. Konplementuaren sistema . . . . . . 173
7.6.2. Fase akutuko proteinak . . . . . . . . . 173
7.7 Immunitate-sistemako nahasmenduak . . . 174
7.7.1. Immunoeskasiak eragindako
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
7.7.2. Hipersentikortasunak eragindako
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
7.7.3. Gaixotasun autoimmuneak . . . . . . 178
7.7.4. Immunitate-sistema transplanteetan . 180
7.8. Hartutako immunitatea . . . . . . . . . . . . . . 180
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
8. unitatea 185
Gaixotasun infekziosoen ezaugarriak
8.1. Alderdi orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
8.1.1. Milurtekoko helburuak . . . . . . . . . 186
8.1.2. Kontrolatu ezinetik iraungitzera . . 187
8.2. Agente infekziosoak . . . . . . . . . . . . . . . . 189
8.2.1. Gaixotasun infekziosoen sailkapena . . 190
8.3. Inflamazio-erantzuna . . . . . . . . . . . . . . 194
8.3.1. Inflamazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
8.3.2. Sukarra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
8.4. Inflamazio akutua. Patroi morfologikoak . 195
8.5. Inflamazio kronikoa eta orbaintzea . . . . . 196
8.6. Gizakiaren gaixotasun infekzioso nagusiak . . 198
8.6.1. Infekzio- eta parasito-gaixotasunen
sailkapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
8.6.2. Bakterioek eragindako gaixotasun
nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
8.6.3. Birusek eragindako gaixotasun
nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
8.6.4. Protozooek eta helmintoek
eragindako gaixotasun nagusiak . . 204
8.6.5. Onddoek eragindako gaixotasun
nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
8.6.6. Prioiek eta bestelako
agente patogenoek
eragindako gaixotasun nagusiak . . 206
8.7. Infekzio-kontrako terapeutika . . . . . . . . . 207
8.7.1. Bakterioek eragindako gaixotasunen
tratamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
8.7.2. Birusek eragindako gaixotasunen
tratamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
8.7.3. Protozooek eta helmintoek
eragindako gaixotasun nagusien
tratamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
8.7.4. Onddoek eragindako gaixotasunen
tratamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
8.7.5. Prioiek eta beste
agente infekzioso batzuek
eragindako
gaixotasun nagusien tratamendua 211
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
9. unitatea 217
Tumoreen garapen-prozesua (I)
9.1. Neoplasien
sailkapena
eta epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
9.1.1. Neoplasien sailkapena . . . . . . . . . 218
9.1.2. Epidemiologia . . . . . . . . . . . . . . . . 223
9.2. Minbiziaren
oinarri molekularrak . . . . . . . . . . . . . . . . 224
9.2.1. Geneen nomenklatura . . . . . . . . . 224
9.2.2. Mutazioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
9.2.3. Onkogeneak . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
9.2.4. Gene ezabatzaileak . . . . . . . . . . . . 227
9.3. Tumorearen hazkundearen biologia . . . . 231
9.4. Agente kartzinogenoak . . . . . . . . . . . . . . 234
9.4.1. Agente kartzinogeno fisikoak . . . . 235
9.4.2. Agente kartzinogeno kimikoak . . . 236
9.4.3. Agente kartzinogeno biologikoak . 237
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
10. unitatea 245
Tumoreen garapen-prozesua (II)
10.1. Tumoreen kontrako
defentsak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
10.2. Tumoreen
agerpen lokalak
eta orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
10.2.1. Agerpen lokalak . . . . . . . . . . . . 247
10.2.2. Agerpen orokorrak 247
10.2.3. Urrutiko agerpenak
edo sintoma paraneoplasikoak . 247
10.3. Tumorearen mailaketa
eta estadifikazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
10.4. Prebentzioa, diagnostikoa eta
tratamendua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
10.4.1. Prebentzioa: faktore sozialak eta
osasun-politikak . . . . . . . . . . . . 252
10.4.2. Prebentzioa: faktore genetikoak 254
10.4.3. Diagnostikoa . . . . . . . . . . . . . . . 254
10.4.4. Tratamenduak . 257
10.4.5. Larrialdiak minbiziarekin . . . . . . 261
10.5. Neoplasia kaltegarri ohikoenak . . . . . . 261
10.5.1. Datu estatistikoak . . . . . . . . . . . 262
10.5.2. Minbizi mota ohikoenetako batzuen
eskema eta ezaugarriak . . . . . . . . . 266
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
11. unitatea 273
Arnasketaren fisiopatologia
11.1. Arnasketaren fisiologia
eta horrekin lotutako sistemak . . . . . . . 274
11.1.1. Nerbio-sistemaren esku-hartzea
arnasketan . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
11.1.2. Birika-zirkulazioa . . . . . . . . . . . . 278
11.1.3. Gas-trukearen dinamika . . . . . . 279
11.1.4. Aldaketak azido-base orekan . . 279
11.1.5. Arnasketaren mekanika . . . . . . . 281
11.2. Arnasketaren nahasmendu funtzionalak 282
11.2.1. Aireztapen albeolarraren
nahasmendu funtzionalak . . . . . 282
11.2.2. Albeoloetako espazioaren erasanak
eragindako nahasmendu funtzionalak . . . . . . . . . 283
11.2.3. Arnasbidearen erasanak
eragindako nahasmendu
funtzionalak . . . . . . . . . . . . . . . . 284
11.2.4. Interstizioaren erasanak eragindako
nahasmendu funtzionalak . . . . . 284
11.2.5. Arnasketaren funtzio muskularraren
eta torazikoaren nahasmenduak 285
11.2.6. Arnas erregulazioarekin
lotutako nahasmenduak . . . . . . 286
11.3. Birikaren defentsa-mekanismoak . . . . . 286
11.4. Arnas sistemako sindromeak . . . . . . . . 287
11.5. Kutsadura eta harekin lotutako bihotzbiriketako
patologiak . . . . . . . . . . . . . . 290
11.6. Arnas gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . . 290
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
12. unitatea 299
Gaixotasun neurologikoak
eta zentzumen-organoetakoak
12.1. Gaixotasun neurologikoak . . . . . . . . . . 300
12.1.1. Gaixotasun neurologikoen
sailkapen orokorra . . . . . . . . . . . 300
12.1.2. Gaixotasun neurologiko nagusiak eta
gaixotasun psikiatriko batzuk . . . . . 304
12.2. Zentzumenen
organoen
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
12.2.1. Belarriko eta mastoide apofisiko
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . 308
12.2.2. Begiko eta
haren ondoko ataletako
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . 309
12.2.3. Dastamenaren eta
usaimenaren gaixotasunak . . . . 311
12.2.4. Ukimenaren gaixotasunak . . . . . 311
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
13. unitatea 317
Digestio-aparatuko
eta aparatu genitourinarioko nahasmenduak
13.1. Digestio-aparatuko nahasmenduak . . . 318
13.1.1. Ahoko gaixotasunak . . . . . . . . . 318
13.1.2. Esofagoko gaixotasunak . . . . . . 319
13.1.3. Urdaileko gaixotasunak . . . . . . . 319
13.1.4. Hesteko gaixotasunak . . . . . . . . 320
13.1.5. Gibeleko gaixotasunak . . . . . . . 322
13.1.6. Behazuneko eta behazunbideetako
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . 323
13.1.7. Pankreako gaixotasunak . . . . . . 324
13.2. Patologia urogenitala . . . . . . . . . . . . . . 325
13.2.1. Gaixotasun glomerularrak . . . . . 325
13.2.2. Giltzurruneko gaixotasun
tubulo-interstizialak . . . . . . . . . . 326
13.2.3. Giltzurrun-gutxiegitasuna . . . . . 326
13.2.4. Gernu-litiasia . . . . . . . . . . . . . . . 327
13.2.5. Gernu-sistemako
beste gaixotasun batzuk . . . . . . 328
13.2.6. Gizonezkoaren organo genitaletako
gaixotasunak . . . . . . . . . . . . . . . 328
13.2.7. Emakumezkoaren organo
genitaletako gaixotasunak . . . . 330
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
14. unitatea 337
Nahasmendu hemodinamikoak eta baskularrak
14.1. Alderdi orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
14.2. Hemostasia eta koagulazioa
14.2.1. Hemostasia primarioa . . . . . . . . 338
14.2.2. Hemostasia sekundarioa edo
koagulazioa . . . . . . . . . . . . . . . . 339
14.2.3. Fibrinolisia . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
14.2.4. Koagulazioaren erregulazioa eta
kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
14.2.5. Koagulazioaren hutsegiteek
eragindako gaixotasunak . . . . . 342
14.3. Edemaren
fisiopatologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
14.4. Tronboen eta enboloen
eraketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
14.5. Tronbosi arteriala
eta benosoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
14.6. Fluxuaren blokeoak
dituen ondorioak.
Infartua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
14.6.1. Hesteetako iskemia . . . . . . . . . . 347
14.6.2. Gorputz-adarretako iskemia akutua 348
14.6.3. Giltzurrun-iskemia . . . . . . . . . . . 348
14.6.4. Garuneko iskemia eta iktusa . . . 348
14.6.5. Bihotz-iskemia . . . . . . . . . . . . . . 351
14.7. Odol-fluxuaren alterazioekin
lotutako patologiak . . . . . . . . . . . . . . . . 354
14.8. Hipertentsio arteriala . . . . . . . . . . . . . . 355
14.9. Shocka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
15. unitatea 367
Nahasmendu endokrino-metabolikoak
eta elikadurarenak (I)
15.1. Kontzeptu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . 368
15.2. Hormonak. Nahasmendu endokrino
ohikoenak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368
15.3. Elikadura eta nutrizioa . . . . . . . . . . . . . 371
15.3.1. Elikagaien sailkapena . . . . . . . . 371
15.3.2. Bioelementuak, bitaminak eta
beste nutriente batzuk . . . . . . . 373
15.3.3. Elikadura-ohiturak
eta dietak . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
15.4. Elikaduraren fisiopatologia:
obesitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Amaierako jarduerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
16. unitatea 403
Nahasmendu endokrino-metabolikoak eta
elikadurarenak (II)
16.1. Glukosaren metabolismoaren
fisiopatologia: diabetesa.
Proba diagnostikoak . . . . . . . . . . . . . . . 404
16.2. Lipidoen
metabolismoaren
nahasmenduak: lipidoen
metabolismoa
eta garraioa.
Aterogenesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
16.3. Dislipemiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
16.4. Ugalketaren
fisiopatologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
Actividades finales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
Jakinbai ziurtagiria
Oinarrizko edukia
- Urtea
- 2018
- Egileak
-
- Isabel Crespo González
- Paraninfo Edizioak
- Zuzenketak
- Maramara Euskara Zerbitzua
